Alpaki – Informacje ogólne
Około 95 % alpak w Polsce, podobnie jak i na świecie stanowią osobniki odmiany Huacaya, które są najbardziej znane ze swojej puszystości w świecie zwierząt. Z alpaki dorosłej i wysokiej jakości można uzyskać od 2 do 5 kilogramów runa każdego roku. Z wybitnych zwierząt można otrzymać nawet od 5 do 7 runa rocznie.
W przeciwieństwie do owiec runo alpaka nie zawiera lanoliny. Również w porównaniu do wełny owczej, wełna alpaki jest 8-krotnie cieplejsza, więc ten sam produkt staje się 8-krotnie lżejszy. Z około 50% uzyskanego runa produkuje się najwyższej jakości koce pod względem włókna, resztę stanowią swetry, szale itp.
Około 5% alpak stanowi podgatunek nazwany Suri. Są to rzadkie i ekskluzywne zwierzęta w hodowli. Suri mają wiszące zakręcone kosmyki jak owce gatunku Wensleydale, które poruszają się jak zasłony dmuchane na wietrze kiedy biegną po wybiegu. Suri wytwarzają najcenniejsze runo, które jest bardzo gładkie, jedwabiste, lśniące i chłodne w dotyku. Suri bardzo dobrze czują się i radzą sobie w Europejskim klimacie jednak potrzebują podobnie jak Huacaya schronienia przed dużymi (obfitymi) deszczami. Suri mają niezasłużoną reputację zwierząt bardzo nerwowych. Może to wynikać częściowo z faktu ich budowy ciała (długa grzywka nisko ponad ich oczami) stąd też czasem nie mogą zobaczyć co dzieje się wokół nich. W chwili przycięcia tych punktów stają się całkowicie spokojne i szczęśliwe.
Włókno alpak jest miękkie, delikatne i lśniące (u odmiany Suri)
– jest ciepłe i lekkie do noszenia,
– jest jednym z najsilniejszych naturalnych włókien drugi co do jedwabiu,
– włókno stale rośnie i rocznie można go otrzymać od 2 do 7 kilogramów z jednego alpaka,
– istnieją 22 naturalne odcienie run alpak od białego, odcieni szarości, czarnego, beżowego, wielbłądziego do czekoladowego brązu,
– włókno alpaka może być obrabiane ręcznie i maszynowo przy użyciu barwników naturalnych i syntetycznych,
– włókno alpaka jest luksusowym produktem hodowli.
Przygotowanie hodowli (fermy) Alpak
Planując fermę dla alpak należy wziąć pod uwagę układ fermy, która w dużym stopniu ułatwi karmienie i zminimalizuje czas potrzebny do zajęcia się zwierzętami. Szczególnie ważne jest aby mieć świeży zapas wody dostępnej dla zwierząt. Alpaka nie pije brudniej wody więc musi ona być wymieniana na świeżą każdego dnia.
Alpaki a inne zwierzęta hodowlane
Obecność owiec, kóz, koni itp. lub bliskie ich wybiegi jest jak najbardziej odpowiednie dla alpak. Mając wystarczającą ilość wybiegów można wymiennie korzystać z nich aby zminimalizować gromadzenie się złych składników fauny bakteryjnej a tym samym zminimalizować ryzyko występowania zaburzeń pokarmowych czy chorób. Należy sprawdzić wybiegi zanim wpuści się tam alpaki. Usunąć z nich wszelkie niebezpieczne przedmioty oraz trujące rośliny takie jak wawrzyn, ligustr, cis itp.
Odżywianie Alpak – suplementy
Suplementy granulowane dla Alpak dostarczają wszystkich witamin, mikroelementów i substancji pomocniczych, których potrzebują alpaki do prawidłowego trawienia. Są dla alpak bardzo smaczne i mogą być podawane przez cały rok. Zależnie od producenta worek 25 kilogramów wystarczy dla grupy alpak na około miesiąc. Na fermach stosujących regularnie karmę specjalistyczną zauważono ogólną poprawę zdrowia i kondycji skóry.
Obsada hodowli Alpak
Obsada alpak powinna stanowić 25-35 osobników na hektar. Można przyjąć taki wariant pod warunkiem, że zwierzęta będą przenoszone regularnie na świeże pastwiska. Nawet jeżeli trzymamy alpaki na obszarze pół hektara, to i tak musimy podzielić wybieg tak, aby na raz zajmowały tylko połowę. Alpaki powinny paść się cały rok. Jednakże, jeżeli trawa jest za długa układ ich zębów czyni ją trudną do zjedzenia. Gdy trawa jest zbyt długa można ją skosić i podawać alpakom w formie siana suszonego. Natomiast na jej miejscu wyrosną świeże pędy, które bardzo lubią. Wiosną kiedy trawa rośnie szybko możemy tym sposobem zwiększyć liczbę wybiegów przeznaczonych na wypas. Jednocześnie możemy zwiększyć liczbę pól przeznaczonych na siano. Należy zaplanować koryta z wodą i schronienie w różnych częściach wybiegu zachęcając zwierzęta do poruszania się i optymalnego wypasu.
Alpaki a rośliny trujące
Alpaki zazwyczaj nie jedzą normalnie trujących roślin. Należy jednak pamiętać, że niektóre trujące rośliny stają się szczególnie niebezpieczne jeżeli znajdą się w sianie ponieważ stają się smaczne jednocześnie będąc trującymi. Należy je usunąć z pastwisk przy pomocy grubych gumowych rękawic zachowując szczególną ostrożność. Trawy są stosunkowo krótko zakorzenionymi roślinami dlatego też nie pobierają wielu minerałów potrzebnych dla wypasanych zwierząt. Pastwisko przeznaczone pod wypas powinno zawierać dużo dzikich kwiatów lub chwastów. Wiele z nich jest głęboko zakorzenione co ma wartości odżywcze. Stare pastwiska, które nie zostały poddane działaniu nowoczesnych nawozów posiadają prawdopodobnie ponad sto odmian roślin przez co są bardzo pożywne. Zastosowanie azotu lub innego nawozu powoduje obfite zbiory trawy lub siana ale jednocześnie sprawia stopniowe zabijanie dzikich kwiatów a przez to i pożywności, niedobór dziennej dawki witamin i minerałów.
Rotacja pastwisk dla Alpak
Rotacja pastwisk powinna być tak zaplanowana aby każdy wybieg wypoczywał najlepiej przez co najmniej 6 tygodni. Jak tylko alpaki zostaną przeniesione na świeże pastwiska należy usunąć sterty obornika aby uniknąć gromadzenia się robaków i pasożytów mogących doprowadzić do chorób. Dbaj i pielęgnuj nie tylko o alpaki ale także o swoje pastwiska. Wyczyść osty, jeżyny, kasztany itp i wszystko inne co może brudzić runo alpaków. W ten sposób masz pewność, że włókno będzie czyste a ty nie spędzisz długich godzin na czyszczeniu go lub gorzej – na wyrzuceniu. Jeżeli pastwiska są szczególnie mokre lub niedostępne z jakiegokolwiek innego powodu, wskazane jest aby przenieść alpaki do oświetlonej stodoły lub innego zakrytego miejsca w nocy tak aby dać im suche miejsce. To może szczególnie dobrze sprawdzić się w zimie kiedy alpaki dostaną siano które jest bardziej pożywne niż w zimie trawa.
Schorzenia Alpak, krzywizna
Krzywizna jest dość częstym schorzeniem występującym u alpaków. Dotyka ona szczególnie młodych osobników do pierwszego roku życia, może jednak wystąpić również u osobników starszych. Objawia się to w postaci kalectwa w formie pochylonego tyłu z postępującą utratą wagi. Jest to związane z brakiem witaminy D powiązanym z niskim stężeniem fosforu we krwi. Alpaki mogą pozyskiwać witaminę D jako witaminę D2 ale także polegać na produkcji witaminy D3 przez działanie światła UV na skórę. Z powodu zimy w Europie Północnej alpaki mają znacznie krótszy dostęp do światła dziennego. Zaleca się zatem uzupełniać witaminę D poprzez zastrzyki lub pastę doustną jako element zapobiegawczy. Zwykle zabieg ten rozpoczyna się pod koniec października i na początku listopada. Zastrzyki można podawać w dawkach co 8 tygodni. Jednakże można zaobserwować kalectwo i ropienie po podaniu zastrzyku dlatego też należy skropić pastą z A, D, E aż do marca. Pasta jest dostępna w probówkach z aplikatorem, dzięki czemu można podać dawki odpowiednie dla każdego zwierzęcia, dla juniora rocznego do 50 kg masy ciała, dla osobnika dorosłego 60-80 kilogramów.
Cielaki Alpak
Cielaki Alpak z reguły odstawiamy w wieku 6 – 7 miesięcy. Po odstawieniu sprawujemy specjalną opiekę i monitorujemy wszystkie przyrosty wagi aż do czasu gdy osiągną one około roku. Gdy badaliśmy tendencje przyrostu masy ciała okazało się, że osobniki urodzone w lipcu lub wcześniej miały średnią wagę od 35 do 45 kg w ciągu 6 miesięcy. Osobniki urodzone po lipcu aż do jesieni ważyły po odstawieniu średnio około 21 – 26 kg w ciągu 6 miesięcy. Było to bardzo istotne stwierdzenie. Małe urodzone na wiosnę kiedy ich matki pasą się bujną trawą rosną szybciej i lepiej znoszą stres odstawienia od piersi. Na podstawie tych informacji pracowaliśmy przez parę ostatnich lat by organizować program hodowlany i proces rodzenia tak aby wszystko odbywało się na wiosnę. Ostatnie młode rodzą się pod koniec sierpnia, najwięcej urodzeń przypada jednak na maj, czerwiec. Na tydzień przed odstawieniem cielak powinien być już duży, dobrze jedzący pokarm stały, zaszczepiony i odrobaczony. Odstawienie od mleka matki i jej obecności jest elementem bardzo stresującym.
Ścinanie wełny Alpak
Większości alpak ścinamy wełnę w maju i czerwcu, jest to uwarunkowane pogodą. Należy zadbać o czystość i higienę wybiegów aby nie brudzić cennego runa. Należy usunąć wszelkie nieczystości jak lepkie pędy, osty, jeżyny, błoto itp. Należy unikać drewnianych wiór czy trocin tam gdzie przebywają alpaki. Gumowa mata lub stary dywan, luźna słoma będą dla nich doskonałe, również ściółka powinna jednak być sucha ponieważ amoniak zawarty w moczu może zniszczyć ich runo przed strzyżą. W momencie ścinania alpaki należy unieruchomić. Najpierw ścinamy nogi i brzuch, następnie szyję i resztę. Runo musi być całkowicie suche przed spakowaniem go do worków, musi być też odpowiednio oznaczone.
